بارون درخت‌نشین اثری از ایتالو کالوینو (۱۹۲۳-۱۹۸۵)، اثری پُست مدرن و فراواقعی (سوررئال) در ادبیات ایتالیا است. او را یکی از مهم‌ترین نویسندگان ایتالیای قرن بیستم می‌شمارند.

پرسشگری فلسفی، هسته‌ی داستان این کتاب است که از آثار مورد توجه منتقدین ادبی نیز بوده است. 

موضوع داستان بارون درخت‌نشین

ماجرای داستان بارون درخت نشین، در روستایی خیالی به نام لیگوریان ریورا اتفاق می‌افتد و روایت زندگی کوزیمو لارس دو روندو، فرزند بارون آرمینیوس را از سن دوازده سالگی تا زمان مرگش بازگو می‌کند. بارون، خود نوعی نماد طغیان و مبارزه در برابر سنت‌های قدیمی و کهن است. او در حرکتی ساختارشکنانه تصمیم می‌گیرد روی درخت زندگی کند و کم‌کم هرگز از آن درخت پایین نمی‌آید.

نقد و بررسی بارون درخت‌نشین

در کتاب بارون درخت نشین، کوزیمودر پی یک جامعه ایده‌آل از نظر خودش است. جامعه‌ای که در آن مردم بر اساس طبقه‌ اجتماعی و شرایط اقتصادی از هم تفکیک نشوند. یک جامعه‌ی بدون قانون به نام درختستان.
کوزیمو برای استقلال یافتن خودش به بالای درخت می‌رود. فاصله گرفتن از انسان‌ها در ابتدا برای او جالب است ولی هر چقدر بیشتر فاصله می‌گیرد بیش‌تر اشتیاق به برآورده کردن نیاز ذاتی خود برای ارتباط برقرار کردن با دیگران احساس می‌کند.

او درمی‌یابد که انسان بدون وجود سایر انسان‌ها انسان معنا ندارد و وجود ارتباط است که آدمی را تبدیل به انسان می‌کند.
جنگل‌ها و شاخه‌های فرو رفته در هم آن‌ها، باعث سهولت سفر به سایر شهرها می‌شود. همچنین، فاصله گرفتن از زمین و دغدغه‌های موجود در آن فضایی را برای پرداختن به سوالات فلسفی انسان به وجود می‌آورد. او نحوه‌ی ارتباط با محیط زندگی جدیدش را یاد گرفته و به سایر درخت‌نشینان نیز می‌آموزد و از آن‌ها چیزهای جدیدی یاد می‌گیرد.

در فضایی کاملا سوررئال، کوزیمو در انقلاب فرانسه نقش مهمی را ایفا کرده و ناپلئون شخصا به دیدار او می‌رود.
کوزیمو معتقد است برای بهتر دیدن زمین باید کمی از آن فاصله گرفت. برای بهتر دیدن هر چیزی باید خود را از آن جدا کرد و از فاصله مناسب به آن نگاه کرد

عده‌ای از منتقدین بر این باورند که دو کتاب دیگر سه گانه "نیاکان ما" یعنی شامل شوالیه ناموجود و ویکنت شقه‌شده آثار قدرت‌مندتری از کتاب بارون درخت نشین هستند. 

اما همچنان این اثر، بسیار پرطرفدار، خواندنی و جذاب است.اُمبرتو اِکو، نویسنده، فیلسوف و نشانه‌شناس ایتالیایی درباره کتاب بارون درخت‌نشین گفته است:

" یکی از کلیدهای مهم درک مسئولیت روشنفکران، کتاب بارون درخت‌نشین و شخصیت اصلی کتاب، یعنی کوزیمو است. "

ایتالو کالوینو را بیشتر بشناسیم!

ایتالو کالوینو (Italo Calvino)، در کوبا و از پدر و مادری گیاه‌شناس متولد شد. تاثیر پدر و مادرش در شناخت عمیق او از گیاهان و تاثیرش از طبیعت‌گرایی و (ناتورالیسم) موجود در فضاهای داستان‌هایش بارز است. ایتالو کالوینو در رشته‌ی ادبیات انگلیسی از دانشگاه تورین تحصیل کرد و بعد در روزنامه‌ها و نشریه‌های ایتالیا شروع به کار کرد.

سبک نویسندگی ایتالو کالوینو

کالوینو در طول حیات ادبی خود در ژانرهای گوناگونی دست به نوشتن زده است. داستان کوتاه، رمان، مقاله و رساله‌‌های علمی و ادبی زیادی نوشته و پژوهش‌های زیادی انجام داده است. ویژگی مشهود نوشته‌های او از هر دسته‌ای که باشد؛ به نوعی کالوینویی بودن آن‌هاست، زیرا سبک و شیوه‌ی خاص او در تمامی آثارش دیده می‌شود.

کالوینو نویسنده‌ای خلاق است. خلاقیت او در قصه‌نویسی از موضوع داستان تا طرح و چگونگی پرداختش شگفت‌انگیز است. رولان بارت او و بورخس را به دو خط موازی همانند دانسته و از کالوینو به‌ عنوان یک نویسنده‌ی پُست‌مدرن یاد می‌کند. کالوینو نویسنده‌ای است که  در جایی چنان روشن همه‌چیز را به طنز می‌گیرد و در جای دیگری جهانی خلق می‌کندپر از ابهام و رمز و راز و از این رو بر غنای داستان‌هایش اضافه می‌کند.

شروع بی‌نظیر کتاب (اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری...) نشان‌دهنده‌ی تسلط و توانایی او بر شیوه‌های داستان‌گویی مدرن است.

وی در دهه‌ی۱۹۵۰ میلادی مطالعه بر روی افسانه‌های ایتالیایی را شروع می‌کند که نتیجه‌ی آن چاپ کتاب افسانه‌های ایتالیایی است. تسلط او در جمعِ مباحث علمی و همچنین جذابیت داستان‌نویسی، راه‌ها و شیوه‌های جدیدی در چشم‌انداز ادبیات معاصر جهان آفریده است.

نویسنده: سارا صفائی 

تاریخ انتشار: 1401/01/29