از ادبیات افغانستان ( ادبیات افغان ) چه می دانید؟
آخرین بروزرسانی: 1401/08/05
ادبیات هر کشوری شامل طریقه و سبک ادبی خود در قالب نوشتاری و شفاهی است. افغانستان هم دارای این ادبیات مستقل است.
ادبیات افغانستان یا ادبیات افغان بسیار گره خورده به ادبیات فارسی، بسیاری از بزرگان پر افتخار کشورمان از سرزمین افغانستان سربرآورده‌اند. مانند: مولانا، انوری، ناصرخسرو قبادیانی، خواجه نصرالله انصاری، عنصری و غزنوی.
ادبیات هر کشوری شامل طریقه و سبک ادبی خود در قالب نوشتاری و شفاهی است. افغانستان هم دارای این ادبیات مستقل هست اما به دلیل تاریخ پر فراز و نشیبی که داشته، بسیاری از شاعران و نویسندگان و صاحبان ذوق و اندیشه در جای جای جهان پراکنده شده‌اند اما همیشه ندای مام وطن سردادند. بسیاری از ادبیان و صاحب قلمان افغانستان یا به ایران مهاجرت کرده‌اند یا تحصیل‌کرده ایران بوده‌اند یا اصلا در ایران متولد شده‌اند. به دلیل مرز مشترکی که ایران و افغانستان دارد این پیوند و پیوست دور از ذهن نبوده و نیست. علاوه بر این موقعیت جغرافیایی ما و افغانستان دارای پیوست تاریخی هم بوده‌ایم. به نوعی ادبیات افغانستان زیر مجموعه ادبیات فارسی قرار می‌گیرد البته باید توجه داشت که ادبیات افغان دارای ساختاری مستقل نیز هست به ویژه در قالب شفایی که برآمده از خرده فرهنگ سرزمین افغانستان است.
دانستن و خواندن ادبیات افغانستان لذتی وافر را برای ما ایرانیان به همراه دارد؛ هم به دلیل همزبانی و هم به دلیل سماع واژگانی که برای ما غریبه است و در زبان فارسی دری آنان واژگان پر کاربرد.
به هر جهت ادبیات افغانستان با نویسندگان چون خالد حسینی بیش از پیش شناخته شد. در ادامه بعد از قطعه‌ای از شعر عبدالهادی داوی با تخلص پریشان ، با برخی از نویسندگان و شعرای ادبیات افغانستان آشنا می‌شویم.
تاب ه کب اولاد افغان تا به کی / تا به کی هان تا به کی هان تا به کی؟
نور بیداری جهانی را گرفت / خواب غفلت ای حریفان تا به کی؟
سبزه خوابیده هم برداشت سر / بر نمی‌داری تو مژگان تا به کی؟
روز کار و روزگار عبرت است / خواب راحت در شبستان تا به کی؟
هست مکتب جان ملت جان من / تا به کی باشیم بی جان تا به کی؟
یک نفس سر در گریبان سر کنید / کالر ای جوانان تاب ه کی؟
رفت وقت خنده و هزل و مزاح / خردسالی خرده سالان تا به کی؟
ای قلم آخر زبانت می‌برند / اینقدر حرف پریشان تا به کی؟
با ما همراه باشید 😊
1. سپوژمی زریاب ( 1329 )
زریاب از پیشگامان معاصر ادبیات افغانستان محسوب می‌شود. او متولد کابل و اکنون ساکن فرانسه است.
سپوژمی با تشویق و حمایت پدر ادامه تحصیل داد و از دوران نوجوانی داستان نویسی را آغاز کرد. رشته تحصیلی او ادبیات و زبان فرانسه بود. دکترای خود را از فرانسه گرفت و برگشت و در افغانستان معلم شد و مشغول تدریس. در تمام این مدت او داستان‌هایش را که همگی به زبان فارسی هستند در مجلات و نشریات افغانستان منتشر می‌کرد. او از معدود نویسندگانی‌ست که داستان‌هایش به فرانسوی ترجمه شده است.
زریاب در داستان‌هایش به شدت تحت تاثیر کامو و کافکاست. وی گزیده گوی است و در توصیف صحنه‌ها و فضاسازی دقت و ظرافت دارد. شخصیت‌های داستان‌های زریاب اغلب زنانی را به تصویر می‌کشد که مدام در حال مبارزه در دنیای خصمانه و بیرحم هستند.
برای خرید کتاب های سپوژمی زریاب کافیست با یک اشاره وراد لینک زیر شوید.
خرید آثار نویسنده بنام ادبیات افغان ، سپوژمی زریاب
2. عتیق رحیمی ( 1340 )
ادبیات افغان را بدون نام عتیق رحیمی نمی توان متصور شد. او نویسنده و فیلمساز افغانستانی در کابل زاده شد. او در کودکی فرانسوی را آموخت. بعد از جنگ‌های داخلی افغانستان به فرانسه پناهنده شد و به تحصیل ادبیات مدرن فرانسه پرداخت و مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربون در رشته سینما گرفت.
رحیمی اولین رمان خود را با نام خاکستر و خاک را وقت ی34 ساله بود منتشر کرد و سال‌ها بعد اولین فیلم خود را هم بر اساس همان رمان نوشت که برنده جایزه بخش نگاهی به سوی آینده جشنواره کن شد. پس از آن دو رمان دیگر را به فارسی نوشت اما رمان چهارم خود را با نام سنگ صبور به زبان فرانسوی نوشت که توانست جایزه ادبی معتبر گنکور را کسب کند. بر اساس این رمان هم فیلمی با همین نام ساخت که مورد تقدیر جشنواره برلین شد.
3. خالد حسینی ( 1343 )
خالد متولد کابل است و اکنون ساکن امریکا. او با دو کتاب هزاران خورشید تابان و بادبادک‌باز به شهرت و محبوبیت جهانی رسید و ادبیات افغانستان در سطح جهان بیش از پیش شناخته شد. این دو کتاب به چندین زبان زنده دنیا ترجمه هم شدند. کتاب بابادک‌باز چنان تاثیرگذار بود که فیلمی هم بر اساسش ساختند و منجر به شناخته‌تر شدن خالد حسینی شد.
حسینی در امریکا ابتدا زیست‌شناسی و سپس در بیست و هشت سالگی در رشته پزشکی فارغ التحصیل شد. او در سال 2006 از طرف سازمان حمایت از پناهندگان سازمان ملل به عنوان سفیر حسن نیت سازمان در افغانستان انتخاب شد و سال بعدش بنیاد خالد حسینی را در افغانستان تاسیس کرد.
خالد حسینی بی شک از موثرترین و برترین نویسندگان ادبیات افغانستان در سطح جهان است.
4. محمد حسین محمدی ( 1354 )
محمد حسین وقتی که هفت ساله بود به ایران مهاجرت کردند اما بعد در چهارده سالگی دوباره به کشور خودش برگشت. در دانشگاه طبی بلخ مشغول به تحصیل شد تا اینکه شهر به دست طالبان سقوط کرد و او به ناچار دوباره به ایران آمد. مدتی در خیاطی مشغول بود اما به زودی جذب دانشگاه صدا و سیما شد و کارگردانی تلوزیونی خواند. او نمونه‌ی درخشانی از نویسندگان ادبیات افغانستان محسوب می‌شود.
محمدی استعدادش را در نوشتن در دوران مدرسه نشان داده بود. همواره مورد تقدیر و تحسین واقع میشد و توانست جوایز متعددی را کسب کند. مانند: جایزه ادبی اصفهان، جایزه بنیاد هوشنگ گلشیری، جایزه ادبی بهرام صادقی، کسب مقام نخست کنگره شعر و قصه جوان ایران و نهایتا برنده جایزه بهترین رمان ایران از طرف انجمن منتقدان مطبوعات ایران.
محمد حسین محمدی از معدود نویسندگان ادبیات افغانستان است که علاوه بر داستان نویسی پژوهش‌های ارزنده‌ای در خصوص تاریخ داستان افغانستان انجام داده است. برخی از کتاب های وی به زبان‌های آلمانی، فرانسوی، ترکی و ایتالیایی ترجمه شده است.
5. عالیه عطائی ( 1360 )
عالیه در سال 1360 شاعر و نویسنده افغان ، در هرات متولد شد. کودکی او در مرز ایران و افغانستان گذشت. تحصیلات دانشگاهی خود را تا مقطع ارشد ادبیات نمایشی در دانشگاه تهران گذراند.
عالیه عطایی از تویسندگان ادبیات افغان فعالیت خود را با داستان‌های کوتاه در نشریات داخلی و خارجی آغاز کرد. او تا کنون چهار رمان چاپ شده دارد. عمده مضامین نوشته‌های او به ادبیات مهاجرت اختصاص دارد، با مفاهیمی چون مرز و هویت. عطایی علاوه بر داستان نویسی تعدادی نمایشنامه و فیلمنامه هم در کارنامه خود دارد که مورد تحسین و تقدیر قرار گرفتند. عطایی جوایز متعددی ادبی را دریافت کرده است. از جمله آن‌ها می‌توان به جایزه مهرگان ادب، جایز داستان تهران، جایزه ادبی مشهد و جایزه ادبی واو اشاره کرد.
خرید کتابهای عالیه عطائی از نویسندگان معاصر ادبیات افغانستان
6. احمد مدقق (1364 )
خانواده‌ی احمد در سال 1359 به ایران مهاجرت کردند و در قم ساکن شدند. احمد در سال 1364 در قم متولد شد. او نوشتن را با داستان های کوتاه برای نشریه سلام بچه‌ها آغاز کرد. بعدها داستان نویسی را جدی‌تر در مدرسه هنر اسلامی ادامه داد.
اولین رمان احمد مدقق از نویسندگان ادبیات افغانستان ، با نام آوازهای روسی مورد توجه منتقدین قرار گرفت و در یازدهمین جایزه ادبی جلا‌ل‌آل احمد مورد تحسین و تجلیل واقع شد.
خرید کتابهای احمد مدقق از نویسندگان جوان ادبیات افغان
مطالب مرتبط
نویسنده: مینا بهکار
تاریخ انتشار: 1401/01/31
سارا صفائی
کارشناس ارشد هنر نویسنده
دیدگاه کاربران
ورود به سیستم جهت ثبت نظر